Aardappels kweken - We zullen aardappels niet classificeren als onder de groep “gemakkelijkst te telen gewassen” maar ze zijn ook niet moeilijk te telen. En ze zijn de moeite meer dan waard, niet alleen omdat ze lekker, gezond en vullend zijn, maar ook omdat ze, mits op de juiste manier bewaard, lang mee kunnen gaan.
Ze zijn het perfecte gewas voor de wortelkelder. Als het je lukt om in het vroege voorjaar voldoende aardappelen te kweken en op de juiste manier op te slaan, kun je maanden na de oogst genieten van zelfgekweekte (hopelijk biologische) aardappelen!
Waar koop je pootaardappelen
Het eerste dat je nodig hebt om aardappelen te telen, zijn pootaardappelen. Pootaardappelen zijn niet echt zaden, maar echte aardappelknollen die het jaar ervoor zijn geteeld. Aangezien elke ziekte die de plant heeft, overgaat op zijn knollen, worden aardappelplanten die worden gekweekt voor de teelt van pootaardappelen regelmatig gecontroleerd. Ook de pootaardappelen worden onder de beste omstandigheden bewaard om hun stevigheid en versheid te behouden.
Je kunt jouw eigen aardappelen bewaren om het volgende jaar te planten, maar bedenk dat de meesten van ons niet de optimale omstandigheden hebben om onze aardappelen een heel jaar te bewaren. Veel tuinders zullen melden dat hun oogst niet zo goed is als ze beginnen met aardappelen die ze van het jaar ervoor hebben bewaard in plaats van pootaardappelen.
Een andere veel voorkomende vraag is of het mogelijk is om aardappelen te telen van in de winkel gekochte aardappelen. Een ding om rekening mee te houden is dat veel van de aardappelen die in de winkel worden verkocht, worden besproeid met chemicaliën die voorkomen dat de aardappelen ontkiemen, daarom zullen veel van hen het niet geweldig doen in de tuin.
Als je aan biologische aardappelen komt, kun je ze planten en ze zullen waarschijnlijk goed ontkiemen en groeien, maar je krijgt niet dezelfde opbrengst als wanneer je begint met gecertificeerde pootaardappelen.
Koop lokaal - de meeste tuincentra en winkels voor landbouwbenodigdheden verkopen pootaardappelen in het vroege voorjaar. Je kunt ze ook online bestellen maar als je ze lokaal koopt kun je jouw eigen pootaardappelen kiezen.
Ze hebben meestal een paar soorten, dus je kan nieuwe soorten mixen en proberen door slechts een paar pootaardappelen te plukken als je dat wil (iets dat online niet mogelijk is). De lokale boerderijwinkels verkopen meestal ook alleen wat bekend staat om goed te groeien in hun gebied, wat een deel van de onderzoek tijd bespaart.
Het nadeel van lokaal kopen is natuurlijk dat je niet zoveel variëteiten kan vinden als de online winkel. Dus als je op zoek bent naar een soort die niet zo gebruikelijk is, vind je deze misschien niet in een plaatselijke winkel.
Zelfs als je ervoor kiest om je pootaardappelen lokaal te kopen, raad ik je aan om door de rassen te bladeren zodat je bekend bent met de belangrijkste rassen wanneer je naar de winkel gaat.
Hoeveel poot aardappels heb je nodig
De hoeveelheid pootaardappel dat je gaat planten is afhankelijk van de ruimte die jij in je moestuinplan hebt uitgeteld voor de aardappelen. Je plant de pootaardappelen in rijen met 30 tot 40 cm afstand tussen de aardappelen. Tussen de rijen houd je 70cm afstand.
Nu kan je berekenen hoeveel pootaardappelen jij kan gaan zetten.
Aardappelrassen voor de moestuin
Er zijn zoveel verschillende soorten aardappelen die je kunt telen en welke je kiest, is voornamelijk gebaseerd op wat je zou willen eten, want wat het kweken betreft, je zult ze allemaal op dezelfde manier telen.
Je kunt verschillende vormen en kleuren aardappelen vinden. Misschien wil je rode aardappelen, paarse aardappelen of gele aardappelen proberen. Misschien wil je grote aardappelen, middelgrote, ronde aardappelen of kleine aardappelen proberen. Afhankelijk van hoe je je aardappelen gaat gebruiken, wil je misschien aardappelen telen die beter zijn om te braden, koken of bakken.
Als je de beschikbare aardappelrassen gaat opzoeken, vindt je meer informatie over elk ras. Misschien is het je ook al opgevallen dat aardappelen zijn onderverdeeld in drie categorieën: vroeg-, half vroege- en late aardappel rassen.
Aardappelen uit het vroege seizoen - deze rassen zijn binnen 55 -70 dagen na het planten volwassen. Frieslander, Gloria en Junior zijn enkele van de beroemde soorten die je in deze groep zult vinden.
Half vroege aardappelen – deze rassen zullen binnen 70 – 90 dagen na het planten rijpen. Bintje, Toluca en Roseval zijn enkele bekende soorten in de half vroege categorie.
Late aardappel soorten – deze soorten worden na 100 dagen geoogst. Enkele bekende late aardappel rassen zijn Nicola, Pimpernel en Raja.
Lees ook ons artikel over de aardappelziekte phytopthora in 10 manieren om phytpothora te voorkomen en beheersen
Aardappels kweken - 4 manieren
Er zijn veel methoden om aardappelen te telen, maar hetzelfde principe geldt voor alle: om ervoor te zorgen dat de aardappelplant veel knollen kan laten groeien, moet de grond tijdens het groeien om de plant worden opgehoogd. We zullen hier een paar manieren benoemen, onthoud dat wat je ook kiest, ervoor moet zorgen dat je aardappelen in de volle zon kweekt (8 uur per dag).
Rijen - Het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat je genoeg aarde tussen de rijen hebt om de planten tijdens het groeien te laten groeien (je harkt het gewoon over de planten). Als je ervoor kiest om aardappelen in rijen te planten, plant ze dan 15 – 20 cm diep en 25 – 30 cm uit elkaar met 60 – 70 cm afstand tussen de rijen.
Bakken – je kunt aardappelen telen in grote bakken zoals vuilnisbakken of de bakken waarin je kerstversieringen zou bewaren. Zorg ervoor dat je een paar drainagegaten in de bodem boort voordat je aarde toevoegt. Plaats je bak op een paar stenen zodat er ruimte is tussen de bak en de grond, zo kan het water gemakkelijk weglopen. Als de grond te nat is, gaan de aardappelen rotten.
Zodra de bak klaar is, voeg je ongeveer 20 cm aarde toe aan de bodem, plant jouw aardappelen, zorg ervoor dat ze ongeveer 25 cm uit elkaar staan, en terwijl de planten groeien, blijf je grond toevoegen totdat de bak vol is.
Kweekzakken of vuilniszakken – je kunt aardappelen telen in kweekzakken of in vuilniszakken. De kweekzakken zijn gemaakt van stof en kunnen ademen, ook daar zal de drainage veel beter zijn. Het principe zal hetzelfde zijn als bij de bakken. Je voegt een klein beetje aarde toe, plant de aardappelen en voegt aarde toe rond de plant terwijl deze groeit.
Draadtorens - maak eenvoudig een draadcilinder van oud of overgebleven hekwerk. Sla een paal in jouw tuin en bevestig de draadtoren eraan. Plant de aardappelen onderaan en voeg aarde toe als ze groeien. Het is een goed idee om de binnenkant van de draadtoren met stro te vullen en dan aarde toe te voegen. Zo houdt het stro de grond op zijn plaats.
Banden - oude banden zijn gemakkelijk te vinden op marktplaats. Plaats een band op de grond, vul deze met aarde, plant de aardappelen en als de planten groeien, voeg dan nog een band en meer aarde toe, dan nog een band en nog meer aarde. Het is een goed idee om slechts één plant in een band met een normale maat te planten en waarschijnlijk niet meer dan 3 of 4 banden hoog te zetten.
Stro - dit wordt ook wel de no-dig-methode voor het telen van aardappelen genoemd. Kortom, je heuvelt de aardappelen met stro in plaats van aarde. Leg de aardappelen op je tuingrond. In plaats van ze te begraven, leg je ze gewoon op de grond en bedek je ze met 15 cm stro. Als de planten groeien, voeg dan meer hooi om hen heen toe. Als ze klaar zijn om te oogsten, verplaats je gewoon het stro en pak je je aardappelen.
Door op deze manier te telen, is het gemakkelijker om te oogsten, maar je moet ervoor zorgen dat je aardappelen niet uitdrogen, omdat het hooi geen water vasthoudt zoals aarde. Wij hebben ook gehoord dat de aardappelen niet hetzelfde smaken. Ze zouden minder aards van smaak zijn omdat ze niet in contact komen met aarde. Maar wij hebben zelf nooit geprobeerd aardappelen op deze manier te telen, dus we kunnen niet met zekerheid zeggen dat er een verschil is.
We hebben waarschijnlijk een aantal kweekmethodes weggelaten. Er zijn veel manieren om aardappelen te telen en men kan plezier hebben en creatief worden zolang het principe van het rooien behouden blijft.
Wanneer kan je aardappels kweken
Aardappelen zijn een gewas voor koud weer. Ze kunnen koud weer verdragen, maar ze zullen beschadigd raken als er sprake is van strenge vorst of een paar ijzige nachten op rij. Hier in Nederland worden de aardappelen vanaf half april gepoot. Dit om te voorkomen dat de grond nog te koud is, waardoor groei problemen kunnen ontstaan.
Bodemvereisten voor het telen van aardappelen
Zoals de meeste tuingroenten, houden aardappelen van losse grond die rijk is aan organisch materiaal met een pH van ongeveer 6,2-6,8. Het zijn niet per se zware voeders zoals tomaten, maar je kunt nooit te veel compost aan je grond toevoegen.
Het is erg belangrijk om ervoor te zorgen dat jouw grond los zit, omdat hierdoor mooie knollen kunnen worden gevormd. Het is ook erg belangrijk om ervoor te zorgen dat jouw grond goed afvloeit. Als de grond rond de aardappelen en de plant te lang te nat blijft, gaan ze gewoon rotten.
Lees ook Grond voor je moestuin zelf maken
Aardappels kweken - planten
Stap 1 - Bereid jouw aardappelen voor op het planten
Wanneer je de pootaardappelen binnen hebt, leg ze dan in één laag op een aanrecht of in een doos of op een dienblad. Het is belangrijk dat ze een goede luchtstroom om zich heen hebben. Als je niet meteen kunt planten, kun je pootaardappelen een maand of twee op kamertemperatuur bewaren. Als je ze voor een langere periode moet bewaren, moeten ze worden bewaard bij 5 graden Celsius.
Als je pootaardappelen al spruiten hebben, probeer de spruiten dan niet te breken (hoewel het geen probleem is omdat ze opnieuw zullen groeien). Als de aardappelen nog geen spruiten hebben, kan je ze voor het planten voorkiemen. Dit wordt ook wel het vergroenen van aardappelen genoemd en ook al is het leuk om te doen, het is geen must. Je kunt aardappelen planten nog voordat ze ontkiemen en ze zullen gewoon in de grond ontkiemen.
Als je je aardappelen wilt laten ontkiemen, plaats ze dan (opnieuw, in een doos of op een aanrecht in één laag) bij kamertemperatuur in een kamer met licht van gemiddelde intensiteit. Pootaardappelen ontkiemen meestal erg snel. Binnen een week of zo zou je spruiten op je aardappelen moeten zien.
Stap 2 - Pootaardappelen verdelen voor het planten
Aardappelen ter grootte van een ei of kleiner kunnen in hun geheel worden geplant, grotere aardappelen kunnen in twee of drie worden verdeeld en vormen dus meer dan één plant.
Gebruik een scherp mes met een gladde rand en snijd je aardappelen zodanig dat de stukjes niet te klein zijn en ten tweede dat elk stuk minstens één spruit (of één aardappel-oog) heeft.
Sommige tuinders doen dit vlak voor het planten maar sommige tuinders zullen zeggen dat je daarna je aardappelen een paar dagen op kamertemperatuur moet laten staan om korst te krijgen, of met andere woorden, laat de snede uitdrogen. Als het eenmaal droog is, is er minder kans dat de aardappel in de grond gaat rotten als je hem plant.
Stap 3 - Aardappelen planten
Welke methode jij ook kiest voor het telen van aardappelen, zorg ervoor dat je de aardappelen 15-8 cm diep plant met de spruiten naar boven gericht. Geef de planten zeker 25 – 30 cm ruimte van elkaar en als je in rijen plant, voor het beste resultaat, ruimte rijen 60 – 70 cm van elkaar. Zorg er ook voor dat je voldoende grond beschikbaar hebt, zodat je het over de planten kunt heuvelen wanneer dat nodig is.
Aardappels kweken - verzorging
Water geven - net als de meeste tuingroenten hebben aardappelen ongeveer een centimeter water per week nodig. Ze zijn een geweldig gewas om te irrigeren met druppelirrigatie, omdat de druppeltape elke 30 cm een druppel gat heeft en aardappelen elke 30 cm moeten worden geplant.
We noemden dit al eerder, zorg ervoor dat de grond rond de planten niet te lang te nat blijft. Wij gebruiken meestal graag stro-mulch, maar bij aardappelen moeten we voorzichtig zijn met mulch, omdat het de grond vochtig houdt.
Aardappels rooien - na het planten duurt het een week of twee voordat de planten opkomen. Als de planten ongeveer 20 cm hoog zijn, trek dan wat aarde eromheen om ongeveer de helft van de plant te bedekken. Laat de planten nog drie weken groeien en doe dit dan opnieuw. Laat de plant dan de rest van de weg groeien tot de oogst. De extra grond geeft meer ruimte voor knollen om te groeien.
Bemesting - aardappelen zijn geen zware eters. Als je grond voor het planten is aangepast met compost, is dit waarschijnlijk genoeg voor de planten. Het is echter altijd een goed idee om wat biologische plantenvoeding toe te voegen als de planten jong zijn. Rooi tijd is een goed moment om te bemesten. Eerst bemesten, dan ophogen.
Ongediertebestrijding - Er zijn een paar verschillende plagen die aardappelen kunnen schaden, het is goed om je van te voren in te lezen over de mogelijke plagen die kunnen voorkomen. Door met goede buren te werken kan je bepaalde plagen al voorkomen. Lees ook ons artikel 5 ongedierte moestuin en hoe je ze kunt bestrijden
Hoe oogst je aardappelen
Afhankelijk van de soort aardappelen die je kweekt, zullen je planten op een gegeven moment gaan bloeien. Als ze eenmaal in bloei staan kun je de plantjes ‘beroven’ van nieuwe aardappelen. Graaf gewoon voorzichtig aan de rand van je heuvel en pluk een paar aardappelen zonder de rest van de plant te storen. Je kunt deze aardappelen gebruiken voor het avondeten.
Om het hoofdgewas te oogsten, wacht je tot de stelen dood zijn. Ze beginnen geel te worden, verwelken en sterven. Zorg ervoor dat je jouw aardappelen oogst na een paar droge dagen (vergeet niet om een paar dagen voor de oogst niet te bewateren). Aardappels kun je het beste gewoon met je handen uit de grond graven, zo heb je minder kans op beschadiging.
Je kunt een tuinvork gebruiken om de grond los te maken, maar pas op dat je deze niet dwars door de aardappelen steekt en jouw oogst beschadigt. Houd er rekening mee dat de meeste aardappelen precies zullen zijn waar de stengel van de plant de grond raakt, dus plaats jouw tuinvork ongeveer 50 – 75 cm van de basis van de plant voordat je hem in de grond steekt.
Was jouw aardappelen NIET na het oogsten! Borstel de grond voorzichtig weg en ga verder met de volgende stap, namelijk het uitharden van jouw aardappelen. Als je aardappelen hebt beschadigd tijdens het oogsten, leg die dan opzij om ze meteen te gebruiken (ze zullen niet goed bewaren).
Hoe laat je aardappels uitharden
Nu alle aardappelen zijn geoogst, is de volgende zeer belangrijke stap om ze te genezen. Aardappels uitharden betekent simpelweg laten drogen en de schil de tijd geven om in te dikken, waardoor de aardappelen beter kunnen worden bewaard.
Om aardappelen uit te harden, wil je een gebied rond de woning vinden dat aan de meeste van deze vereisten voldoet:
Een overdekte ruimte (maak niet de fout om de aardappelen in de tuin te laten drogen. Op een gegeven moment gaat het regenen of kan er een natte nacht zijn en het vocht zal je oogst verpesten).
Een goed geventileerde ruimte. Overweeg een ventilator toe te voegen om de lucht rond de aardappelen te laten bewegen.
Een gebied met temperaturen rond de 10 – 15 graden Celsius.
Een gebied met ongeveer 80% luchtvochtigheid (zodat het niet teveel zweet).
En een gebied waar je de aardappelen 10-14 dagen ongestoord kunt laten.
Als je een donker gebied kunt vinden, is dat beter.
Leg je aardappelen op een tafel of een scherm (als je die hebt) in één laag met een beetje ruimte ertussen en laat ze staan. Kom om de paar dagen langs om de aardappelen om te draaien.
Aardappels bewaren
Na het uitharden is het tijd om je aardappeloogst in te pakken en op te slaan. Om de luchtstroom mogelijk te maken, gebruik je jutezakken, een soort net of manden om aardappelen in te bewaren. Bewaar je aardappelen op ongeveer 5 graden Celsius. Als je een wortelkelder hebt, is dat het beste, zo niet een onverwarmde garage of geïsoleerde schuur (waar de temperatuur niet onder het vriespunt komt) is ook goed. Het is ook belangrijk dat de kamer donker is.
Als ze op de juiste manier worden bewaard, gaan aardappelen 6-8 maanden mee in de bewaring. Daarna zullen ze zachter worden en waarschijnlijk wortel schieten. Zelfs dan zijn ze nog steeds goed om te eten, maar ze zijn misschien niet beter voor aardappelpuree dan voor friet.
Ga ongeveer een keer per maand over jouw aardappeloogst om ervoor te zorgen dat geen van de aardappelen begint te rotten. Als je er een vindt die beschadigd is of begint te rotten, verwijder hem dan van de rest van de aardappelen.
Een andere manier om aardappelen te bewaren is door ze in te vriezen. Wij zijn dol op het blancheren en invriezen van sommige van onze aardappelen als frietjes. Daarna hoeven we alleen nog maar een zak uit de vriezer te halen, de aardappelen op een bakplaat uit te spreiden en in de oven te plakken om zelfgemaakte friet te maken.
Hoe gebruik je verse aardappels
Wij hoeven je niet echt te vertellen hoe je aardappelen gebruikt, toch? De mogelijkheden zijn eindeloos!
Wat we wel willen zeggen is dat het beter is om je aardappelen een paar dagen voordat je ze gaat gebruiken uit de bewaring te halen en ze op kamertemperatuur te laten komen. Dit zal ze helpen een deel van hun zetmeel weer op te bouwen en ze zullen nog beter smaken.
Aardappelen zijn een geweldig gewas voor de homesteader. Ze zijn niet te verwend, ze hebben geen latwerk of een speciale structuur nodig, het zijn geen zware eters en ze kunnen al vroeg in de lente worden gekweekt.
Natuurlijk zijn ze ook heerlijk, vullend, gezond en goed te bewaren. Het enige lastige zijn de plagen en ziektes, maar een goede aardappeloogst is absoluut de moeite waard.
Wij hopen dat dit bericht je een beter idee heeft gegeven van hoe je aardappelen kunt telen, oogsten en bewaren. Ze zijn zeker een gewas dat je tijd waard is!
Lees ook
